نوشته و ویرایش شده توسط مجله ی فرنگی
علیرضا کاظمی؛ وزیر آموزش و پرورش، اخیرا در جلسه «نظام مراقبت از دانشآموزان در برابر آسیبهای اجتماعی»، خودکشی را به عنوان مهمترین آسیب اجتماعی در میان دانشآموزان معرفی و بر کاهش چشمگیر «تابآوری» در این نسل تأکید کرد. او با بیان اینکه «اگر به دانشآموزان گفته شود بالای چشمت ابروست، ممکن است مدرسه را رها کنند »، ضرورت توجیه مدیران مدارس و پرهیز از برخوردهای ناهنجار با دانشآموزان را یادآور شد. وزیر آموزش و پرورش همچنین بر لزوم افزایش صبر و تحمل کادر آموزشی و خودداری از برخوردهای تند به دلیل انجام ندادن تکالیف تأکید کرد و افزود: «این دانشآموزان تابآوری پایینی دارند و ما باید برخوردمان را با آنها تنظیم کنیم.»
برخی از صاحبنظران معتقدند که نسل جدید دانشآموزان به دلایل گوناگون، واکنشهای شدیدتری در برابر فشارها و مشکلات نشان میدهند که از جمله آنها میتوان به ترک تحصیل، قهر از مدرسه و حتی خودکشی اشاره کرد. این موضوع نشان میدهد که روشهای سنتی تربیتی و آموزشی دیگر پاسخگوی نیازهای این نسل نیست و نیازمند بازنگری و اصلاح است.رفتارهایی مانند تحقیر، توهین و سختگیریهای غیرمنطقی از سوی معلمان، مدیران و معاونان، میتواند به کاهش اعتماد به نفس و در نتیجه، کاهش تابآوری دانشآموزان منجر شود.
تاب آوری کاهش یافته اما…
مهدی حکم آبادی دکترای روانشناسی تربیتی درباره کاهش تاب آوری دانشآموزان به تسنیم گفت: درست است تابآوری کاهش یافته، اما این تعبیر که «تا به دانشآموز میگوییم بالای چشم ابرو است، مدرسه را رها میکند» درست نیست. کاهش تابآوری ممکن است یکی از عوامل باشد، اما بهتنهایی دلیل اصلی نیست.
تبعات کاهش تابآوری
او افزود: رفتار مدیران، معاونان و معلمان در مدارس نقش مهمی در ایجاد تابآوری در دانشآموزان دارد. وزیر آموزش و پرورش نیز بهدرستی به این موضوع اشاره کرده است. تابآوری به معنای غلبه بر مشکلات است، اما کاهش آن میتواند منجر به بروز رفتارهایی خاص در دانشآموزان شود.
کاهش تابآوری نیازمند مطالعات پژوهشی
این روانشناس تربیتی با اشاره به اینکه با وجود نبود جامعه آماری دقیق و پژوهشهای علمی در این زمینه، میتوان گفت که در میان جامعه ۱۶ میلیونی دانشآموزان، احتمالا میزان تابآوری برخی از آنها کاهش یافته است اما این موضوع نیازمند بررسی و پژوهشهای جامع است، گفت: آموزش و پرورش باید در این زمینه سرمایهگذاری کند و پژوهشهای علمی را در دستور کار قرار دهد. وقتی وزیر آموزش و پرورش درباره کاهش تابآوری به عنوان یک آسیب اجتماعی صحبت میکند، دستگاههای ذیربط باید با انجام مطالعات پژوهشی، وضعیت واقعی تابآوری دانشآموزان را مشخص کنند.
حکمآبادی ادامه داد: این پژوهشها باید پاسخگوی پرسشهای اساسی باشند؛ آیا تابآوری دانشآموزان واقعا کاهش یافته است؟ آیا این کاهش در مقایسه با نسلهای گذشته چشمگیر است؟ چه عواملی در کاهش یا افزایش تابآوری دانشآموزان تاثیرگذار بودهاند؟ نتایج این پژوهشها میتواند مبنای برنامهریزی و اقدامات عملی برای بهبود تابآوری دانشآموزان و رفع این چالش باشد.
رفتارهای مدارس در کاهش تابآوری
او ادامه داد: کاهش تابآوری دلایل عمیقی دارد که از خانواده آغاز و به مدرسه و اجتماع ختم میشود. مشکلات اقتصادی، اختلافات خانوادگی و رفتار نامناسب معلمان در مدارس از عوامل مهم هستند. به عنوان مثال، دانشآموزی که شب قبل شاهد دعوای والدین بهدلیل مشکلات مالی بوده، ممکن است دچار استرس شود و نتواند تکالیفش را انجام دهد. چنین دانشآموزی در مدرسه با معلمی عصبانی مواجه میشود که بهجای حمایت، او را تحقیر میکند. این شرایط تحمل دانشآموز را کاهش میدهد و باعث پرخاشگری یا خشونت میشود.
این روانشناس تربیتی بیان کرد: معتقدم نباید صرفا دانشآموز را مقصر دانست و کاهش تابآوری او را علت اصلی واکنشها یا قهر سریع تلقی کرد. بلکه ضروری است دلایل این موضوع بهطور عمیق بررسی شود تا ریشههای واقعی آن شناسایی و برای رفع آنها برنامهریزی شود. وزارت آموزش و پرورش باید پژوهشهایی جامع در زمینه تابآوری انجام دهد و مشخص کند که چگونه میتوان این مهارت را در دانشآموزان تقویت کرد. مهارتهای حل مساله، خودآگاهی و مدیریت استرس باید از طریق مشاوران و مددکاران به دانشآموزان آموزش داده شود.
موضوع تابآوری دانشآموزان باید بهطور جدی بررسی شود
حکمآبادی متذکر شد: افرادی که در حوزه علوم تربیتی در مدارس فعالیت میکنند، اگر نگاه تربیتی مثبت داشته باشند، باید پس از صحبتهای وزیر آموزش و پرورش، این موضوع را بهطور جدی بررسی کنند. پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش و سایر نهادهای مرتبط باید اقداماتی برای افزایش تابآوری دانشآموزان طراحی کنند.
او افزود: این اقدامات میتواند شامل آموزش مهارتهای خودآگاهی و حل مساله از طریق مشاوران و مددکاران باشد. باید به دانشآموزان یاد داد که میتوانند با غلبه بر مشکلات، آیندهای موفق داشته باشند و به اهداف بزرگی مانند ورود به رشتهها و دانشگاههای برتر دست یابند. چنین آموزشهایی میتوانند تاثیر مثبتی بر تابآوری و اعتماد به نفس دانشآموزان داشته باشند.
این روانشناس تربیتی بیان کرد: معلمان نیز میتوانند نقش مهمی ایفا کنند. آنها باید ضمن شناسایی دانشآموزان دارای مشکلات، این موارد را به مشاوران و مددکاران ارجاع دهند. همچنین، آموزش مدیریت استرس و تقویت اعتماد به نفس و عزت نفس در دانشآموزان ضروری است.
او گفت: متأسفانه، حوزه پرورشی در مدارس این مسائل را رها کرده است. در حالی که باید برنامههایی برای افزایش تابآوری، مدیریت استرس و حل مساله طراحی شود. استفاده از پرسشنامهها برای ارزیابی وضعیت تابآوری دانشآموزان و شناخت بهتر مشکلات آنها میتواند یکی از راهکارها باشد.اگر این اقدامات انجام نشود، کاهش تابآوری میتواند در آینده به نافرمانیهای اجتماعی منجر شود. برنامهریزی دقیق و توجه جدی به این موضوع از سوی آموزش و پرورش ضروری است.
دسته بندی مطالب
فرنگی