چاقی مفرط یا مرض چاقی، تجمع بیش از حد چربی در بدن است و معمولاً به دلیل مصرف کالری بیشتر از میزان موردنیاز بدن ایجاد میشود. کالری اضافی در بدن به عنوان بافت چربی ذخیره میشود. چاقی باعث پایین آمدن شاخصهای سلامتی، از جمله کاهش میانگین طول عمر و کاهش کیفیت زندگی میشود.
در سالهای گذشته نرخ چاقی در سراسر جهان در حال افزایش بوده است. محققان میگویند بیش از یک میلیارد نفر در سراسر جهان، یا تقریباً یک نفر از هر هشت نفر، به چاقی مفرط مبتلا هستند؛ این بدین معنی است که چاقی تقریباً در بیشتر کشورها به رایجترین شکل از سوءتغذیه تبدیل شده است.
فرانچسکو برانکا از سازمان جهانی بهداشت (WHO) و همکارانش، دادههای بیش از ۳٬۶۰۰ مطالعهی منتشرشده در ۳۵ سال گذشته را جمعآوری کردند تا دریابند که نرخ چاقی بین سالهای ۱۹۹۰ تا ۲۰۲۲ چه تغییری کرده است. مطالعات بررسیشده شامل تقریباً ۲۳۰ میلیون نفر از ۱۹۷ کشور بود و به گفتهی محققان، این نمونهها نمایندهی بیش از ۹۹ درصد از جمعیت جهان است. سپس، محققان شاخص توده بدنی (BMI) شرکتکنندگان را محاسبه کردند (سنجشی آماری مقایسهی وزن و قد فرد) تا تخمین بزنند که نرخ چاقی با گذشت زمان چگونه تغییر کرده است.
چاقی در بیشتر کشورها به رایجترین شکل از سوءتغذیه تبدیل شده است
بررسیها نشان داد که در طول دورهی مطالعهشده، نرخ شیوع جهانی چاقی در بین بزرگسالان ۲۰ ساله و بالاتر از ۲۰ سال، بیش از دو برابر و در کودکان و نوجوانان بین ۵ تا ۱۹ سال، چهار برابر شده است. تا سال ۲۰۲۲، نرخ چاقی در میان زنان تقریباً در ۹۳ درصد از کشورها افزایش یافته است. همین امر برای مردان همهی کشورها به جز پنج کشور صادق بود. افزایش نرخ چاقی مردان فقط در کشور فرانسه مشاهده نشد. در همین حال، نرخ جهانی افراد دچار کمبود وزن نیز کاهش یافته است.
نرخ چاقی بزرگسالان در کشورهای خاورمیانه، حوزهی کارائیب و شمال آفریقا بیشترین میزان افزایش را داشته است. در همین حال، بیشترین افزایش در چاقی کودکان و نوجوانان در کشورهای برونئی، شیلی و جزایر پلینزی، میکرونزی و کارائیب رخ داده است.
چاقی خطر ابتلا به بیماریهای قلبی، دیابت، برخی سرطانها و سایر مشکلات سلامتی را افزایش میدهد. پروفسور مجید عزتی، محقق بهداشت جهانی از امپریال کالج لندن و یکی از نویسندگان ارشد مطالعه، در بیانیهی مطبوعاتی گفت:
ما نباید [کمبود وزن و چاقی] را جدا از هم در نظر بگیریم، زیرا انتقال از یکی به دیگری بسیار سریع رخ داده است. بسیار نگرانکننده است که همهگیری چاقی که در سال ۱۹۹۰ در بزرگسالان بیشتر نقاط جهان مشهود بود، اکنون در کودکان و نوجوانان مدرسهای نیز منعکس شده است.
– مجید عزتی
محققان معتقد هستند که غذاهای فرآوریشدهی پرکالری با قند بالا، تا حدود بسیاری مقصر افزایش نرخ چاقی در جهان است، زیرا غذاهای فرآوریشده در دهههای اخیر در سراسر جهان به طور گسترده در دسترس همگانی قرار گرفته است. با این حال، آنها تأکید میکنند که رفتارهای فردی مانند رژیم غذایی و ورزش نیز تأثیر اندکی بر افزایش شیوع چاقی داشته و خواهد داشت.
عزتی خاطرنشان میکند که یکی از بزرگترین عوامل محرک افزایش شیوع چاقی، دسترسی محدود و مقرونبهصرفه نبودن غذاهای سالم است. برانکا نیز در بیانیهی مطبوعاتی اعلام کرد که دولتها در سراسر جهان برای پیشگیری و مدیریت واقعی چاقی، باید سیاستهایی را به مرحلهی اجرا برسانند تا غذاهای سالم و فعالیت بدنی برای همهی افراد در دسترستر و مقرونبهصرفهتر باشد.
یافتههای مطالعه در مجله The Lancet منتشر شده است.