منطقه دریاچه ارومیه به‌عنوان سرزمین‌های تولیدمثل برای پرندگان آبی مانند فلامینگو، پلیکان سفید و اردک سرسفید عمل می‌کند و همچنین توقفگاهی برای گونه‌های مهاجر است. بااین‌حال با کاهش سطح آب رودخانه، آب باقی‌مانده شورتر می‌شود و جمعیت میگوهای آب شور و سایر منابع غذایی حیوانات بزرگ‌تر را تحت فشار قرار می‌دهد.
کوچک شدن دریاچه همچنین احتمال برخاستن گردوغبار بستر دریاچه به‌وسیله باد و کاهش کیفیت هوا را افزایش می‌دهد. مطالعات اخیر نشان داده است که پایین آمدن سطح آب دریاچه ارومیه موجب مشکلات تنفسی در جمعیت‌های محلی می‌شود.
تأثیرات نسبی اقلیم، مصرف آب و سدها روی سطح آب دریاچه ارومیه همچنان مورد بحث است. این دریاچه طی یک برنامه احیای ده‌ساله که در سال ۱۳۹۲ شروع شد، کمی بهبود یافت. اگرچه ارزیابی تأثیر این تلاش‌ها دشوار بوده، زیرا در همان دوره بارندگی‌های سنگینی نیز رخ داد. برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند علت اصلی احیای دریاچه ارومیه عوامل اقلیمی بوده است.
